By redaksia 
Nga Redaksia e PatriotikMedia.al – për një Shqipëri që nuk harron rrënjët!
Dikur, për shekuj me radhë, respekti për të moshuarit ka qenë një vlerë e padiskutueshme në çdo shtëpi shqiptare. Në çdo fshat, në çdo lagje, fëmijët e dinin: gjyshërit duhen dëgjuar, prindërit duhen bindur, dhe të moshuarit duhen trajtuar me kujdes dhe nderim. Nuk ishte një rregull i shkruar – ishte një mënyrë jetese.
Por sot, në një kohë kur gjithçka rrotullohet rreth së resë, së shpejtës dhe sipërfaqësores, rrezikojmë ta humbasim këtë pasuri. Dhe është koha që kjo të rifitohet. Sepse respekti – si çdo vlerë e thellë – mësohet në shtëpi dhe mbillet që në fëmijëri.
Dikur ishte e paimagjinueshme të ndërprisje një të rritur gjatë një bisede. Fëmijët përshëndesnin kur hynin në një shtëpi, dëgjonin në heshtje tregimet e të rriturve dhe kërkonin leje për t’u larguar nga tryeza. Në fshatra, gjyshërit ishin shtyllat e familjes. Tregues të historisë, mësues të heshtur me shembullin e jetës së tyre, dhe ata që jepnin bekimin për çdo vendim të rëndësishëm. Askush nuk u ngrinte zërin. Jo nga frika – por nga nderi.
Edhe shkolla dikur ishte një institucion respekti. Kur mësuesi hynte në klasë, të gjithë ngriheshin në këmbë. Sepse duhej kuptuar që jo të gjithë janë në të njëjtin nivel, dhe dijes i takon respekt.
Në shumë kultura lindore, respekti ndaj të moshuarve është ende themel i edukatës. Konfucianizmi flet për “devotshmërinë birnore” – një detyrë morale për të kujdesur, bindur dhe nderuar prindërit dhe të moshuarit. Kjo traditë nuk flet për nënshtrim, por për mirënjohje. Sepse të moshuarit nuk janë thjesht më të vjetër – ata kanë ecur rrugën që ne sapo kemi nisur.
Si mësohet respekti në shtëpi?
1- Me shembullin personal – fëmijët imitojnë më shumë sesa dëgjojnë. Nëse shohin prindërit që i dëgjojnë gjyshërit me durim, që i trajtojnë me butësi dhe kërkojnë këshillën e tyre – do bëjnë të njëjtën gjë. Por nëse dëshmojnë tallje, padurim apo shpërfillje, do e kopjojnë atë sjellje pa pasur nevojë për shpjegime.
2- Me rregulla të qarta – gjestet e përditshme edukojnë: përshëndetja kur hyn në një dhomë, pritja e radhës për të folur, falënderimi, shikimi në sy gjatë bisedës. Janë veprime të vogla që formojnë njerëz të mëdhenj.
3- Me korrigjime të qarta dhe të dashura – mungesa e respektit nuk duhet kaluar heshtur. Ajo duhet ndalur me qetësi, sqaruar pse është e gabuar dhe ndihmuar fëmija të kërkojë falje. Edhe kjo është edukim me dashuri.
4- Me kohë të përbashkët – të kalosh kohë me të moshuarit është formë e respektit: t’i vizitosh, t’i dëgjosh pa ngut, t’i pyesësh për fëmijërinë e tyre, t’i lejosh të tregojnë një histori për herë të tretë. Sepse aty, në thjeshtësinë e përditshme, lind dashuria dhe respekti.
5- Me kujtesën familjare – të flasësh për ata që s’janë më, të tregosh fotografi, të përshkruash vlerat e stërgjyshërve. Kjo e lidh fëmijën me rrënjët e tij.
6- Respekti për të moshuarit nuk është një zakon i vjetruar – është një nevojë urgjente e shoqërisë moderne. Është mënyra për të formuar breza që dinë të shohin përtej vetes, që vlerësojnë përvojën dhe dinjitetin njerëzor.
Sepse një fëmijë që mëson të respektojë ata që e paraprinë, do dijë të ecë me përulësi në jetën e vet. Dhe një ditë, kur të jetë vetë i rritur, do jetë një njeri që fiton respekt – jo se e kërkon, por sepse e ka jetuar që në vogëli.
Ndalohet kopjimi pa lejen e portalit PatriotikMedia.al. Ky material është i mbrojtur sipas ligjit nr. 35/2016 për të drejtën e autorit dhe të drejtat e lidhura me të.