Nga Redaksia:
Në fillim të shekullit XX, kapitalizmi shihej si një motor zhvillimi: fabrika, tregti, punësim dhe ngritja e klasës së mesme. Por sot, në vitin 2025, ky sistem nuk ka më asgjë të përbashkët me modelin e dikurshëm të prodhimit dhe mirëqenies. Kapitalizmi është shndërruar në një mekanizëm kontrolli dhe zhvatjeje, që shkatërron shtetet e vegjël dhe i mban popujt në varfëri e nënshtrim.
1 – Kapitalizmi financiar-digital
Në vend të prodhimit real, ekonomia botërore dominohet nga bursat, spekulimet dhe korporatat teknologjike. Fitimet gjenerohen nga shifrat në ekran, jo nga puna dhe prodhimi. Kjo ka sjellë:
Pabarazi ekstreme: 1% zotëron mbi 60% të pasurisë botërore.
Zhdukja e klasës së mesme: shtresa që mbante ekuilibrin shoqëror po zhduket.
Varësia e shteteve të vogla: borxhet dhe kreditë ndërkombëtare i kthejnë në koloni të reja.
2 – Teknologjia dhe kontrolli shoqëror
Big Data, rrjetet sociale dhe inteligjenca artificiale nuk janë më thjesht mjete të zhvillimit – janë bërë armë për të drejtuar mendjet e njerëzve. Çdo klik, çdo shikim, çdo fjalë është e monitoruar dhe e përdorur për të manipuluar opinionin publik. Popujt po transformohen nga qytetarë aktivë në konsumatorë të varur.
3 – Krizat gjeopolitike
Shqipëria dhe Ballkani janë vetëm një hallkë e vogël në këtë zinxhir, por pasojat janë globale:
Lufta në Ukrainë ka shndërruar Europën në një fushë të varësisë energjetike dhe ushtarake.
Lindja e Mesme digjet mes luftërave për naftë dhe gazi.
SHBA, Rusia dhe Kina testojnë fuqinë në territore të tretë, ndërsa popujt lokalë paguajnë çmimin.
4 – Shëndeti dhe shoqëria
Pas pandemisë, shëndeti është përdorur si justifikim për kufizime dhe masa kontrolli. Ndërkohë, depresioni, vetmia, vetëvrasjet dhe varësia nga teknologjia janë bërë “sëmundjet e reja” të shoqërisë moderne. Sistemet shëndetësore shërbejnë më shumë për bizneset farmaceutike sesa për njeriun.
5 – Mjedisi dhe kriza ekologjike
Narrativa e ndryshimeve klimatike përdoret si armë politike dhe financiare. Taksat e gjelbra, marrëveshjet e klimës dhe propagandat për energjinë e pastër nuk kanë ndalur shkatërrimin real të natyrës. Kapitalizmi i gjelbër është vetëm një maskë për të justifikuar bizneset miliardëshe të elitave.
Kapitalizmi i 2025 nuk është më minierë ari. Është një burg i artë ku popujt mbahen të hutuar, të ndarë dhe të varur. Shqiptarët, si shumë kombe të vegjël, janë kthyer në konsumatorë pasivë, pa forcë dhe pa drejtim. E ardhmja e njerëzimit do të varet nga aftësia për të shembur këtë sistem të kalbur dhe për të rikthyer ekonominë tek vlerat reale: puna, drejtësia dhe liria.