Nga Redaksia:
Në kulmin e tensioneve të Luftës së Ftohtë, kur bota ishte ndarë mes dy perandorive që matnin muskujt mbi fatin e njerëzimit, Bashkimi Sovjetik kreu një test që ndryshoi përgjithmonë ekuilibrin global. Më 18 tetor 1951, shpërthimi i RDS-3 — bombës së tretë bërthamore sovjetike — tronditi jo vetëm shkretëtirën kazake, por edhe zyrat e inteligjencës amerikane në Pentagon.
Ky moment shënoi zhbërjen e mitit të epërsisë absolute perëndimore dhe hyrjen e botës në një epokë akoma më të errët e të rrezikshme, ku çdo test bërthamor ishte një kërcënim i heshtur mbi planet.
Më 18 tetor 1951, Bashkimi Sovjetik ndërmori një veprim që tronditi strukturën gjeopolitike të planetit dhe ndezi edhe më shumë garën e çmendur bërthamore të Luftës së Ftohtë. Testi RDS-3, i njohur nga amerikanët si Joe-3, nuk ishte thjesht një shpërthim provë, por një deklaratë e hapur force dhe kapaciteti ushtarak që ndryshoi përgjithmonë mënyrën se si Perëndimi e shihte Moskën.
Bombë e re, epokë e re
RDS-3 ishte një armë bërthamore moderne për kohën, me bërthamë të përbërë plutonium-uranium dhe një fuqi shkatërrimtare rreth 41 kiloton – gati tre herë më e fortë se bomba që rrafshoi Hiroshimën. Ajo u hodh nga një bombardues sovjetik Tu-4, duke treguar se Bashkimi Sovjetik jo vetëm zotëronte teknologjinë bërthamore, por edhe kishte mjetet për ta përdorur realisht në fushëbetejë.
Ky ishte momenti kritik kur Moska dëshmoi se nuk ishte më një fuqi në zhvillim – por një superfuqi e barabartë, nëse jo më agresive, se Shtetet e Bashkuara.
Mesazh i qartë për SHBA-në
Testi i vitit 1951 erdhi vetëm dy vite pas shpërthimit të parë sovjetik në 1949. Ritmi marramendës me të cilin Bashkimi Sovjetik po përparonte në armët bërthamore alarmoi Uashingtonin dhe vendet e NATO-s. Deri atëherë, SHBA kishte besuar se gëzonte një avantazh të gjatë teknologjik. RDS-3 ua vrau këtë iluzion.
Mesazhi sovjetik ishte i thjeshtë:
“Ne mund t’ju godasim kudo dhe kur të duam.”
Kjo e detyroi SHBA-në të rishkruante strategjitë e saj ushtarake dhe t’i rrisë fuqishëm investimet në armë termonukleare.
Fillimi i një gare të rrezikshme
RDS-3 konsiderohet sot si një nga ngjarjet që përshpejtoi më shumë garën e armëve bërthamore. Pas tij, të dy superfuqitë hynë në një spirale të pandalshme testimesh, modernizimesh dhe kërcënimesh të ndërsjella.
Për dekada me radhë, planeta jetoi nën hijen e këtij përshkallëzimi, duke pasur shpesh vetëm fatin si barrierë midis njerëzimit dhe shkatërrimit total.
RDS-3 – një kujtesë e errët për botën
Edhe sot, historia e këtij testi mbetet një shembull i qartë i asaj se çfarë sjell konkurrenca e verbër midis perandorive. Një bombë, një provë, një shpërthim – por me pasoja që u ndjenë për dekada dhe që, në shumë mënyra, vazhdojnë të ndikojnë politikën globale.
RDS-3 nuk ishte thjesht një test bërthamor. Ishte një akt që ndryshoi kursin e historisë.