By redaksia 
Nga Redi Minga:
Nga Iluzione tek Katastrofa, si u shkatërrua arsimi shqiptar (1990–2025)
Nga viti 1990, shqiptarët ëndërruan për liri, demokraci dhe arsim cilësor. Por 35 vjet më pas, kjo ëndërr është kthyer në një makth të heshtur kombëtar. Shkollat janë kthyer në stalla pa dije, universitetet në karagjozllëqe burokratike, dhe diploma shqiptare ka humbur çdo kuptim.
Ky është bilanci tragjik i arsimit shqiptar në tranzicion, një histori e braktisjes, kapjes politike dhe shkatërrimit sistematik të mendjes shqiptare.
Vitet ’90 – Rënia e madhe dhe iluzionet e tranzicionit
Pas rënies së komunizmit, sistemi arsimor u fut në kaos. Reforma të papërgatitura, mungesë infrastrukture, emigrimi masiv i trurit dhe ndarja politike e trupës akademike lanë pasoja të thella. Në vend të modernizimit, ndodhi çmontimi i çdo standardi.
Mësuesit u kthyen në “viktima” të politikës së ditës, ndërsa universitetet nisën të populloheshin me klientelë partiake dhe karrieristë, jo me akademikë të mirëfilltë.
2000–2010: Liberalizim i egër dhe shitja e dijes
Kjo dekadë ishte epoka e “privatizimit arsimor”. Dhjetëra universitete private u licencuan pa kritere, shumë prej tyre në mënyrë të dyshimtë dhe korruptive. Me bekimin e qeverive të radhës, këto “institucione” u kthyen në fabrika diplomash false, ku nota blihej dhe diplomas i vendosej çmimi sipas xhepit.
Në universitete publike ndërkohë, politizimi mori përmasa të frikshme. Më shumë rëndësi kishte lidhja me partinë sesa kualifikimi akademik. Asokohe u krijua struktura e rrjetëzuar e mediokritetit të mbështetur nga qeveritë, ku servilizmi shpërblehej dhe talenti largohej.
2010–2020: Ligji “Nikolla” dhe çimentimi i mafies akademike
Nën emrin e reformës së arsimit të lartë, qeveria e Edi Ramës në vitin 2015 miratoi një ligj të kritikuar ashpër nga akademikët e vërtetë. Ligji i Lindita Nikollës, që në thelb barazoi universitetet publike me ato private, çoi në tregtizimin përfundimtar të arsimit.
Për herë të parë në histori, studentët në universitetet publike filluan të paguanin tarifa më të larta se në privat. U krijua një sistem ku universitetet u kthyen në shoqëri aksionare, ndërsa ministria vepronte si agjenci marketingu për diploma. Protesta studentore e vitit 2018 ishte një shenjë rezistence, por u asfiksua me manipulime politike dhe mediatike.
2020–2025: Periudha e “digjitalizimit fallco” dhe çlirimi nga dija
Në emër të pandemisë dhe digjitalizimit, qeveria e Ramës thelloi kontrollin mbi arsimin. Mësimi online, shpesh i pasuksesshëm, e përkeqësoi nivelin e nxënies. Në shumë raste, nxënësit kalonin vitin pa mësuar asgjë.
Universitetet filluan të diplomojnë studentë pa pasur fare lidhje reale me tregun e punës. Kërkimi shkencor pothuajse vdiq. Në vend të artikujve seriozë, u prodhuan “publikime” të paguara në revista mashtruese ndërkombëtare, vetëm për t’u justifikuar në CV.
Sot, në vitin 2025, Shqipëria ka më shumë profesorë se mendje të ndritura, më shumë diploma se dije, më shumë institucione se vizion. Kemi “doktorë shkencash” që nuk dinë të shkruajnë një ese, dhe rektorë që i shërbejnë partisë, jo universitetit.
Ministrat e Arsimit (1990–2025) – Hallka të një zinxhiri të shkatërrimit
Ja një listë e përfaqësuesve politikë që kanë drejtuar Ministrinë e Arsimit në këto 35 vite – me përgjegjësi direkte apo indirekte në gjendjen ku ndodhemi sot:
1990–1992: Skënder Gjinushi
1992–1996: Edmond Pëllumbi
1996–1997: Myqerem Tafaj
1997–2001: Ethem Ruka
2001–2005: Luan Memushi, më pas Pollo dhe Musaraj (rotacion i shpeshtë)
2005–2009: Genc Pollo, më pas Myqerem Tafaj
2009–2013: Myqerem Tafaj
2013–2017: Lindita Nikolla (e njohur për ligjin famëkeq të arsimit të lartë)
2017–2021: Besa Shahini
2021–2023: Evis Kushi
2023–2025: Ogerta Manastirliu
Këta individë, pavarësisht retorikës boshe për “modernizim”, nuk bënë asgjë për të ndalur rrënimin. Përkundrazi, shumë prej tyre u bënë vegla të kapjes politike të arsimit, ose thjesht zëdhënës të interesave klienteliste.
Një komb pa arsim është një komb i nënshtruar
Pa një sistem arsimor të lirë, të drejtë dhe patriotik, Shqipëria nuk ka të ardhme. Brezat e rinj po ikin. Ata që mbeten po rriten në një sistem që i mëson të rrinë urtë, jo të mendojnë.
Ky është projekti i vërtetë i tranzicionit: të kemi një popull të paditur, të heshtur dhe të kontrolluar. Kjo është arsyeja pse askush në pushtet nuk ka interes ta reformojë arsimin. Një popull që mendon, nuk pranon kurrë të sundohet.
PatriotikMedia.al kërkon hetim kombëtar për shkatërrimin e arsimit, ndëshkim të mafies akademike dhe kthimin e dijes në qendër të shoqërisë shqiptare. Sepse pa dije, nuk ka liri. Pa shkollë të vërtetë, nuk ka Shqipëri.
Shënim: Kush është Redi Minga:
Ai është shkrimtar, analist dhe redaktor i Patriotikmedia.com, Patriotikmedia.al si dhe i Stopfakealbania.com. Origjina e tij është nga qyteti i Tiranes, ai u zhvendos në Zvicer për të punuar për një media Zviceriane, sot ai punon për Patriotik Media Albania dhe që atëherë ka vazhduar të punojë në rolin e analistit ku ka bërë shumë analiza dhe editoriale në disa portale Zviceriane. Biles ai ka shkruar gjithashtu edhe për disa portale amerikane.
Ndalohet kopjimi dhe shpërndarja pa lejen e portalit PatriotikMedia.al. Ky material është i mbrojtur sipas ligjit nr. 35/2016 për të drejtën e autorit dhe të drejtat e lidhura me të.