Nga Redaksia:
Historia e një kombi vlen vetëm nëse ajo kujtohet. Dhe shqiptarët nuk duhet të harrojnë kurrë çfarë ka ndodhur gjatë Luftërave Ballkanike, kur ushtri të huaja dhe banda paramilitare kryen një nga spastrimet etnike më të dhunshme në historinë e Europës moderne.
Në vitet 1912–1913, ushtritë e Serbisë, Malit të Zi, si dhe njësitë çetnike e formacionet paraushtarake, u përfshinë në një fushatë sistematike terrori ndaj shqiptarëve në Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi dhe në Shqipërinë e Veriut. Dokumentet ndërkombëtare dhe dëshmitë europiane të kohës e përshkruajnë këtë periudhë si një akt të organizuar shfarosjeje dhe dëbimi masiv.
Masakra, Shfarosje dhe Dëbime Masive – shifrat tragjike
Sipas raporteve të huaja dhe burimeve arkivore:
120 000 – 270 000 shqiptarë civilë u masakruan në vitet 1912–1913.
60 000 – 300 000 shqiptarë mbi moshën 6 vjeç u dëbuan nga Sanxhaku, Kosova dhe Maqedonia deri në vitin 1914.
125 000 shqiptarë mbetën të pastrehë vetëm në Shqipërinë e Veriut.
140 fshatra shqiptare u dogjën dhe u shkatërruan në vetëm dy muaj të vitit 1913.
Ky ishte një spastrim etnik i planifikuar: vrasje masive, djegie fshatrash, varrosje të gjalla, dekapitime, shëmtime trupash, prerje hundësh e buzësh — metoda çnjerëzore të përdorura për të terrorizuar dhe zhdukur popullsinë shqiptare.
Masakrat më të rënda sipas territoreve
KOSOVË
Prishtinë – rreth 5 000 civilë të vrarë vetëm disa ditë pas hyrjes së ushtrisë serbe.
Gjakovë – gra të masakruara dhe fshatra të rrafshuara me tokën.
Luma – dhjetëra fshatra të djegur, njerëz të djegur për së gjalli brenda shtëpive.
Prizren – mbi 1 500 të vrarë në pak javë.
Ferizaj – rreth 1 200 të vrarë pas pushtimit.
Plavë–Guci – mijëra viktima dhe konvertime të detyruara në mënyrë çnjerëzore.
MAQEDONI (Vilajeti i Manastirit)
Zajas – fshati zhduket nga harta, burrat ekzekutohen pa mëshirë.
Ohër – rreth 500 shqiptarë e turq të vrarë në një fushatë.
Dibër – mbi 100 fshatra të shkatërruar, mijëra të masakruar.
Manastir – fshatra shqiptare të rrafshuara sistematikisht.
SHQIPËRIA VERIORE (Vilajeti i Shkodrës)
Tiranë, Lezhë, Shkodër – qindra ekzekutime, familje të djegura brenda shtëpive të tyre.
Zallë (Krujë) – fshati shfaroset plotësisht.
Gjuzaj – 27 burra të paarmatosur therën me bajoneta.
ÇAMËRIA / JANINA (nga ushtria greke)
Paramithi – 75 prijës shqiptarë thirren për takim “paqeje” dhe ekzekutohen në vend.
Dhjetëra fshatra çame u dogjën dhe u grabitën, ndërsa popullsia u terrorizua masivisht.
Qëllimi i operacionit: pastrim etnik i planifikuar
Dokumentet e Ministrisë së Jashtme të Serbisë të atyre viteve flasin hapur për “pastrimin e zonave nga elementët shqiptarë”, ndërsa studiues serbë bashkëkohorë e pranojnë se bëhej fjalë për ndryshim të dhunshëm të përbërjes etnike.
Raporti i Komisionit të Carnegie-t (1914) është prova më e fuqishme ndërkombëtare: masakrat, djegiet, dëbimet dhe terrori kishin si qëllim të paraqitej para Fuqive të Mëdha një realitet i rremë — territore pa shqiptarë.
Pse nuk duhet të harrojmë?
Sepse harresa sjell përsëritje.
Sepse çdo popull që harron viktimat e vet humbet dinjitetin.
Sepse padrejtësitë historike ndaj shqiptarëve kanë qenë themelet mbi të cilat fqinjët kanë ndërtuar pretendimet territoriale edhe sot.
Sepse krimet e Luftërave Ballkanike janë ende të pazbardhura dhe pa drejtësi.
Historia është arma jonë. Kujtesa është mbrojtja jonë.
Patriotët e vërtetë nuk e harrojnë gjakun e derdhur të shqiptarëve të masakruar, djegur, dëbuar dhe zhdukur nga trojet e tyre. Ky është një kapitull i dhimbshëm i historisë sonë kombëtare, dhe është detyrimi ynë ta përçojmë tek brezat e ardhshëm — pa urrejtje, por me të vërtetën e shenjtë të dokumentuar.