Nga Marianne Demasi:
Në dekadat e fundit, kemi parë një degjenerim të thellë të mjekësisë moderne, ku interesi i industrisë farmaceutike shpesh ka zënë vendin e shkencës dhe interesit të pacientit. Ky fenomen nuk ndodh vetëm përmes falsifikimeve të dhënash, por edhe përmes fshehjes selektive të informacionit, censurës dhe presioneve ndaj shkencëtarëve që guxojnë të sfidojnë narrative të fuqishme.
Fraudë por fshehje selektive
Peter Doshi nga BMJ ngriti shqetësime serioze për studimin kritik PLATO mbi antikoagulantin ticagrelor, duke përfshirë parregullsi në të dhëna dhe vdekje të pazbardhura. Megjithatë, revista që publikoi studimin, Circulation, refuzoi të hapë një hetim.
Ky është një shembull i qartë se si industria dhe revistat selektivisht mbronin interesat e miliarda dollarëve dhe injorojnë rreziqet e mundshme për pacientët.
Vaksinat dhe censura e dhunshme
Rasti i fundit i Covaxin tregoi se sa larg mund të shkojë industria për të fshehur të dhëna të pakëndshme. Pas një studimi të publikuar në Indi që sugjeronte se efekte serioze anësore “mund të mos jenë të rralla”, kompania Bharat Biotech paditi 11 autorët dhe redaktorin e revistës, duke kërkuar tërheqjen e studimit dhe miliona dollarë dëmshpërblim.
Revista u dorëzua brenda javësh, pavarësisht se nuk kishte gjetur asnjë mashtrim shkencor, vetëm pse sugjerohej nevoja për më shumë hulumtime mbi sigurinë. Ky është një shembull i frikshëm i pushtetit korporativ që shkel mekanizmat normalë të debatit shkencor.
Shkencëtarët nën presion
Industria nuk e ndalon vetëm publikimin e studimeve – ajo sulmon shkencëtarët. Gjatë skandalit të Vioxx, Merck kishte një “listë të zezë” të mjekëve dhe akademikëve që kritikuan rreziqet kardiovaskulare të ilaçit. Brenda kompanisë diskutoheshin planet për t’i “gjetur dhe shkatërruar në vendbanimet e tyre”.
Edhe unë përjetova një presion të ngjashëm pas dokumentarëve të ABC mbi statinat dhe sheqerin, ku grupe të industrisë u përpoqën të neutralizonin ndikimin tim publik.
Verifikimet e fakteve si armë
Një tjetër instrument është përdorimi i verifikimeve të fakteve si mjet censurues. Në 2024, një studim japonez mbi rritjen e llojeve të caktuara të kancerit pas vaksinës COVID-19 u tërhoq pas “verifikimeve” të Reuters, edhe pse autorët nuk pretendonin shkaqësi dhe kërkonin më shumë studime.
Kur revistat i dorëzohen presionit të mediave ose grupeve me konflikte interesi, revisimi shkencor shndërrohet në vegël të kontrollit narrativ.
Psikiatria dhe placeboja e maskuar si shkencë
I njëjti manual u përdor edhe në psikiatri, sidomos në mënyrën se si dizajnohen dhe raportohen provat klinike. Një shembull i njohur është Studimi 329 mbi paroxetina (Paxil) për adoleshentët 12-18 vjeç. Studimet treguan efektivitet dhe siguri, por rianaliza e dokumenteve zyrtare zbuloi se vetëvrasjet dhe tentativat e tyre u koduan si “labilitet emocional” ose “përkeqësim i depresionit”, duke i fshehur nga sytë e publikut.
Një model i ngjashëm u pa me fluoxetinën (Prozac) tek fëmijët dhe adoleshentët, ku tentativat e vetëvrasjes u fshehën ose klasifikuan gabimisht, duke bërë ilaçin të dukej më i sigurt sesa ishte.
Këto rianaliza u kryen brenda projektit Restaurimi i Provave të Padukshme dhe të Braktisura, që synon të publikojë versionet e sakta të të dhënave të paraqitura te rregullatorët.
Problemi thellohet nga publikimi selektiv: FDA kërkon vetëm dy studime pozitive për të miratuar një ilaç, ndërsa shumë provë të dështuara mbeten të fshehura. Psikologu Irving Kirsch zbuloi dhjetëra studime të pakryera mbi SSRI-të që ishin fshehur, dhe kur u përfshinë, përfitimi i dukshëm i antidepresivëve mbi placebo u zhduk pothuajse tërësisht, me një përfitim mesatar më pak se dy pikë në Shkallën e Depresionit të Hamiltonit — shumë larg kufirit për një përfitim klinik të rëndësishëm.
Gjithashtu, pacientëve u shitet miti marketingut se depresioni shkaktohet nga një “çrregullim kimik” në tru, një teori e diskredituar, por me një fushatë marketingu jashtëzakonisht efektive. Studime tregojnë se rreth 74% e faqeve të shëndetit popullor e përsërisnin këtë tezë, duke i bërë njerëzit të marrin antidepresivë, edhe kur nuk ishte e nevojshme.
Në përmbledhje, kjo tregon se narrativa moderne e psikiatrisë u ndërtua mbi studime të shtrembëruara dhe marketing mashtrues, duke kthyer pasigurinë në siguri dhe spekulimin në “shkencë”.
Kur shkenca bëhet armë e interesave
Sot, frauda nuk është vetëm falsifikimi i të dhënave, por ajo që institucionet zgjedhin të fshehin. Mekanizmat e tërheqjes së artikujve, verifikimet dhe ndalimet përdoren për të shuar debatet nën petkun e “konsensusit shkencor”, jo për të ruajtur integritetin.
Regjulatorët, revistat dhe institucionet akademike janë bërë kaq të ndërlidhura financiarisht me industrinë, sa shkenca e pavarur është bërë përjashtim, jo rregull.
Në fund, mjekësia moderne ka humbur pavarësinë e saj, duke u shndërruar nga një mjet për shëndetin e njerëzve në një instrument i fuqisë dhe fitimit korporativ.
Ndalohet kopjimi pa lejen e portalit PatriotikMedia.al. Ky material është i mbrojtur sipas ligjit nr. 35/2016 për të drejtën e autorit dhe të drejtat e lidhura me të.